Развој на доенче – новороденче

Развој на доенче – новороденче

Развојот на доенчето најчесто се дели во следниве области: Когнитивен, Јазичен, Физички, како фина моторика (држење лажица, пинцетен зафат) и груба моторика (контрола на главата, седење и одење), Социјален.
ФИЗИЧКИ РАЗВОЈ
Физичкиот развој на доенчето започнува од главата, па продолжува кон останатите делови на телото. На пример, цицањето претходи на седењето, кое претходи на одењето.
Од новороденче до 2 месеци:

• Може да ја крене и заврти главата додека лежи на грб
• Рацете се стиснати во тупаници, рацете се свиткани
• Вратот не може да ја поддржи главата кога доенчето се повлекува во седечка положба

Примитивни рефлекси вклучуваат:

• Бабински рефлекс – прстите на нозете се шират кога се гали стапалото
• Моро рефлекс (рефлекс на исплашеност) – ги испружува рацете, потоа ги свиткува и ги влече кон телото со краток плач; често се активира од гласни звуци или нагли движења
• Палмарен зафат на раката – доенчето ја затвора раката и „го фаќа“ вашиот прст
• Рефлекс на поставување – ногата се испружува кога се допира стапалото
• Плантарен зафат – доенчето ги свиткува прстите и предниот дел од стапалото
• Рефлекс на барање и цицање – ја врти главата барајќи брадавица кога образот е допрен, и почнува да цица кога ќе ја допре усните
• Рефлекс на чекорење и одење – прави брзи чекори кога двете стапала се ставаат на подлога, со поддршка на телото
• Тоничен вратен рефлекс – левата рака се испружува кога доенчето гледа лево, додека десната рака и нога се свиткани, и обратно

3 до 4 месеци:

• Подобра контрола на очите овозможува следење на предмети
• Почнува да ги контролира движењата на рацете и нозете, но тие сè уште не се прецизни. Може да почне да ги користи двете раце заедно, но сè уште не ја координира фатката – замавнува по предмети за да ги доближи
• Подобрен вид – може да разликува предмети од позадини со мала контрастност
• Кога лежи на стомак, се потпира на рацете и го подига горниот дел од телото, рамената и главата
• Мускулите на вратот се доволно развиени за да може да седи со поддршка и да ја држи главата исправено
• Примитивните рефлекси се веќе изгаснати или почнуваат да исчезнуваат

5 до 6 месеци:

• Може самостојно да седи без поддршка – прво само за неколку моменти, потоа до 30 секунди или повеќе
• Почнува да фаќа коцки со улнарно-палмарен зафат (притискањето на предметот во дланката со свиткано зглобче), но сè уште не го користи палецот
• Се превртува од грб на стомак. Кога е на стомак, се потпира на рацете и ги подига рамената и главата за да се разгледа или да дофати предмет

6 до 9 месеци:

• Може да почне да ползи
• Може да оди држејќи се за раката на возрасен
• Може стабилно да седи без поддршка подолг период
• Учи да седне од стоечка положба
• Може да се исправи и да стои држејќи се за мебел

9 до 12 месеци:

• Почнува да одржува рамнотежа додека стои сам
• Земa чекори држејќи се за рака; може да направи неколку чекори сам

СЕНЗОРЕН РАЗВОЈ

• Слухот започнува пред раѓањето и е зрел при раѓање. Доенчето го претпочита човечкиот глас
• Допир, вкус и мирис се зрели при раѓање; претпочита сладок вкус
• Вид – новороденчето гледа на растојание од 20 до 30 см. Цветната визија се развива меѓу 4 и 6 месеци. До 2 месеци, може да следи движечки предмети до 180 степени, и претпочита лица
• Вестибуларен систем (внатрешно уво) – доенчето реагира на нишање и промени во положба

ЈАЗИЧЕН РАЗВОЈ

• Плачењето е многу важен начин на комуникација. До третиот ден, мајките можат да го препознаат плачот на своето бебе меѓу други
• До првиот месец, повеќето родители можат да разликуваат дали плачот е поради глад, болка или лутина
• Плачењето, исто така, го поттикнува рефлексот на пуштање млеко кај доилки
• Во првите 3 месеци, плачењето кај здраво доенче варира од 1 до 3 часа дневно
• Доенчиња што плачат повеќе од 3 часа дневно често се опишуваат како колички. Кај повеќето, тоа престанува до 4 месеци
• Прекумерното плачење бара лекарска проценка

0 до 2 месеци:

• Реагира на гласови
• Користи различни звуци за да изрази потреби (глад, болка)

2 до 4 месеци:

• Произнесува “гугање” звуци

4 до 6 месеци:

• Произнесува самогласки („у“, „а“)

6 до 9 месеци:

• Произнесува слогови (гласно „беблање“)
• Праи меурчиња со уста („мехурчиња“)
• Се смее

9 до 12 месеци:

• Имитира некои звуци
• Го изговара „мама“ и „тата“, но не секогаш конкретно за родителите
• Реагира на едноставни команди, како „не“

ОДНЕСУВАЊЕ

Новороденото однесување се заснова на шест состојби на свесност:

• Активно плачење
• Активен сон
• Дремење (поспаност)
• Нервоза
• Тивка будност
• Тивок сон

Кај здрави бебиња со нормален нервен систем, промените меѓу овие состојби се мазни. Срцев ритам, дишење, мускулен тонус и движење се различни во секоја состојба. Многу телесни функции не се стабилни во првите месеци. Ова е нормално и варира меѓу доенчињата. Стресот и стимулирањето може да влијаат на:

• Движења на цревата
• Рефлекс на повраќање
• Шкрипење
• Боја на кожата
• Контрола на температура
• Повраќање
• Зевање

Периодично дишење (прекини во дишењето) е нормално и не е знак на синдром на ненадејна смрт кај доенчиња (SIDS). Некои доенчиња повраќаат по секое хранење, но нормално се развиваат и добиваат на тежина. Други ќе стенкаат додека вршат нужда, но излачуваат меки, нормални столици. Ова се должи на незрели абдоминални мускули и не бара третман. Циклусите на спиење/будност се нестабилни до околу 3 месеци. Тие се јавуваат на секои 30 до 50 минути по раѓање, а потоа се продолжуваат. До 4 месеци, повеќето бебиња имаат по еден 5-часовен период на непрекинато спиење дневно. Доенчињата кои се дојат се хранат на секои 2 часа. Оние со адаптирано млеко можат да чекаат до 3 часа. За време на фази на брз раст, може да се хранат почесто. Не треба да им давате вода на бебиња. Може да биде опасно. Бебе кое пие доволно ќе има 6 до 8 влажни пелени во 24 часа. Смирување преку цуцла или сопствен палец може да понуди утеха меѓу хранењата. Безбедноста на доенчињата е од суштинско значење и треба да се прилагоди на нивниот развоен стадиум. На пример, околу 4 до 6 месеци, бебињата може да почнат да се превртуваат, па затоа треба да бидете особено внимателни додека се наоѓаат на масата за пресоблекување.