Рани знаци на аутизам кај децата: На што да внимаваме?

Аутизмот може да се појави многу рано во детскиот развој, но колку порано се забележат знаците – толку подобро може да се помогне. Еве некои од честите рани знаци на аутизам на кои родителите и негувателите треба да внимаваат:
1. Нечувство за опасност – Децата со аутизам често немаат вроден страв од опасни ситуации – можат да излезат на улица без да внимаваат на сообраќај, да се доближат до остри или топли предмети, или да се качуваат на високи места без претпазливост. Ова бара зголемена грижа од родителите и околината.
2. Скокање (без причина) – Често, децата скокаат повторливо и без очигледна причина. Ова може да биде начин на самостимулација (стим), со кој се смируваат или се чувствуваат удобно.
3. Мавтање со рацете – Мавтањето со рацете (обично со дланките отворени и движење горе-долу) е чест облик на моторна стимулација. Се појавува кога се возбудени, вознемирени или само како начин на изразување.
4. Држење на рацете во одредена положба  – Некои деца држат рацете во специфични пози, често вкочанети или во необични агли, што исто така претставува форма на самостимулација или начин на фокусирање.
5. Помалку чувствителен на болка – Може да се случи детето да не реагира нормално на повреда или удар – не плаче, не се жали, или продолжува како ништо да не се случило. Ова не значи дека не чувствува болка, туку дека ја перципира поинаку.|
6. Вртење предмети – Децата со аутизам често покажуваат фасцинација со вртење на тркала, капачиња, чинии, или други кружни предмети. Тоа може да ги смирува или им дава чувство на контрола.
7. Покривање на ушите – Може да си ги покриваат ушите дури и кога нема гласни звуци. Ова укажува на зголемена сензорна чувствителност, каде што и нормални звуци можат да им бидат премногу интензивни.
8. Покривање на очите – Понекогаш децата ќе си ги покриваат очите или ќе избегнуваат директен визуелен контакт. Ова може да биде начин да се заштитат од прекумерна сензорна стимулација.
9. Силно трепкање – Честото и забележливо трепкање, понекогаш во комбинација со други движења, може да биде одраз на сензорна преосетливост или анксиозност.
10. Одење на прсти – Ова однесување, каде што детето постојано оди на врвовите од прстите, може да укажува на сензорно пореметување или мускулна напнатост, и често се поврзува со аутизам.
11. Одење „наопаку“ (погрешно држење на телото) – Некои деца одат или се движат на необичен начин – на пример, со главата надолу или телото свртено. Ова не е игра, туку дел од нивниот начин на истражување и чувствување на сопственото тело.
12. Вртење во круг – Повторливото вртење околу себе може да претставува форма на самостимулација и им помага да се фокусираат или да се смируваат.
13. Тресење на главата – Може да го прават ритмично, лево-десно, често без очигледна причина. Ова е уште еден начин на смирување или сензорна игра.
14. Одење наназад – Наместо да одат напред, некои деца со аутизам сакаат да се движат наназад. Ова може да изгледа необично, но за нив може да е поудобен или позабавен начин на движење.
15. Вртење на косата – Некои деца постојано ја вртат или ја виткаат косата, што може да биде навика или начин на самостимулација.
16. Нишање – Нишањето напред-назад, додека стојат или седат, е уште една форма на повторливо движење што го користат за да се смируваат или регулираат.
17. Газење – Некои деца често газат (удираат со нозете по земја), особено кога се возбудени или среќни. Ова е дел од нивниот телесен израз.
18. Не ги забележува општите работи пред себе – Детето може да изгледа отсутно – не реагира на глас, не гледа во насока на нешто што му се покажува, или игнорира луѓе околу себе. Ова не значи дека не слуша или не гледа, туку дека вниманието му е насочено на нешто друго, внатрешно или сензорно. Ако препознавате неколку од овие однесувања кај вашето дете, тоа не е дијагноза, но е добар повод да се обратите кај педијатар, логопед или развоен психолог. Раната поддршка е клучна!

Овие однесувања не секогаш значат аутизам, но ако забележите неколку од нив кај вашето дете, важно е да се консултирате со стручно лице. Раната интервенција прави голема разлика!

🧩 Аутизмот не е пречка – тоа е само различен начин на перцепција и изразување. Да поддржиме со разбирање, љубов и грижа. 💙